Galeria Tate Modern
Historia galerii Tate
rozpoczęła się, kiedy przemysłowiec Henry Tate, który zarobił fortunę na handlu
cukrem, zaoferował narodowi brytyjskiemu swoją kolekcję dziewiętnastowiecznego
brytyjskiego malarstwa i sfinansował powstanie galerii. Tak narodziła się w
1889 roku pierwsza Tate Gallery.
 |
| Fot. 2 - Sir Henry Tate, autor obrazu: Hubert von Herkomer, 1897 |
Obecnie istnieją cztery
galerie Tate: Tate Liverpool, Tate St Ives oraz w Londynie Tate Britain i Tate Modern.
Ta ostatnia powstała
w 2000 roku w budynku byłej elektrowni na Bankside w Londynie. Znajdują się tam
prace stworzone od połowy XIX wieku pochodzące z całego świata.
Dzieła powstałe do
lat 70’ XX w. określane są jako sztuka nowoczesna, czyli modernizm,
charakteryzujący się odrzuceniem tradycyjnej koncepcji na rzecz artystycznego eksperymentowania.
Znaczną jej częścią jest awangarda. Przykładowe kierunki w sztuce nowoczesnej
to impresjonizm, surrealizm, secesja, kubizm.
 |
| Fot. 3 - "Fontanna" (replika), autor Marcel Duchamp, 1917 Tzw. pisuar Duchampa uznawany jest za przełom w sztuce. |
Natomiast termin sztuka
współczesna jest używany dla dzieł powstających obecnie (od polowy XX w. do
dziś) o charakterze nowatorskim lub awangardowym.
Obejmuje nie tylko
malarstwo i rzeźbę, ale także happeningi (performance), instalacje, kolaże, fotomontaż czy film.
 |
| Fot. 4 - Trzy obrazy amerykańskiej malarki Agnes Martin |
 |
| Fot. 5 - "Głowa katalońskiego chłopa", Joan Miró |
 |
| Fot. 6 - Po lewej: "Ślimak", Henri Matisse; po prawej: "IKB 79", Yves Klein |
Czym jest sztuka?
Powyższe przykłady wyzwalają
u wielu odbiorców zasadnicze pytanie: Czym
jest sztuka?
Słownik Języka
Polskiego podaje dwie definicje tego słowa.
Jest to “dziedzina działalności artystycznej wyróżniona ze względu na
reprezentowane przez nią wartości estetyczne” oraz “umiejętność wymagająca
talentu, zręczności lub specjalnych kwalifikacji”.
Sztuka współczesna
wymyka się jednak tym określeniom. Kiedyś rzeczywiście słowo to obejmowało
artyzm, ponadprzeciętne umiejętności z pewną dozą inwencji twórczej. Dzisiejsza
sztuka sprawia wrażenie, że liczy się pomysł, wyjątkowa kreatywność i
ekstrawagancja z pewną tylko dozą umiejętności. Choć jest to bardzo proste porównanie nie oddające złożoności zagadnienia i
specjaliści zapewne będą się zżymać na taką opinię, to w przybliżeniu pokazuje różnicę.
Dziś sztuka nie musi się podobać. Ale powinna przemawiać.
 |
| Fot. 7 - Wnętrze Tate Modern |
W dzisiejszych
czasach odbiorca jest traktowany skrajnie. Z jednej strony bywa zapraszany do współtworzenia podczas performance, a z drugiej strony bywa
lekceważony, ponieważ kwestia jego estetyki czasem w ogóle nie jest brana pod uwagę
przez artystę. Tworząc skupia się on jedynie na swoim wnętrzu i nie próbuje przedstawić
swej myśli innym. Autor dzieła nie powinien być przecież ograniczany przez
oczekiwania odbiorcy czy rynku finansowego. Tutaj jednak koło się
zamyka, bo wysokość kwoty, za jaką sprzedaje się dzieło jest miarą uznania twórcy, co stanowi
zewnętrzny nacisk na efekt jego pracy.
Słyszy się głosy, że
słowo sztuka jest nadwyrężane w
odniesieniu do niektórych dzisiejszych działań. Z drugiej strony określenie jej
ram nie jest łatwe, jeśli w ogóle możliwe.
Jak świat światem
wszystko to, co nowe, jest trudniej akceptowane niż znane formy. Odbiorca
jednak jest zawsze w komfortowej sytuacji: może wybierać i oglądać po prostu
to, co lubi.
 |
| Fot. 8 - Pop-art, Roy Lichtenstein |
Jak zatem Tate Modern
dobiera eksponaty na swoje ekspozycje? Galeria nie inwestuje dużych kwot w
dzieła historyczne, aby móc być na bieżąco z aktualnymi trendami. Wystawiane są tam dzieła twórców, którzy wnieśli już znaczący wkład w sztukę światową i
zdobyli uznanie z swoim kraju lub za granicą.
Zdarza się jednak,
że nawet dla galerii selekcja nie jest łatwa, ponieważ tabliczka przy poniższym
eksponacie informuje że “rodzi on pytania, w jaki sposób rozdzielamy obiekty na
te, które cenimy i te, które odrzucamy jako odpady”. Jest to szafka autora, z
której korzystał podczas swojej pracy przy wykopaliskach archeologicznych na
brzegu Tamizy. Czy jest to sztuka, czy nie?
 |
| Fot. 9 - "Szafka", autor Mark Dion |
Na uwagę zasługują
Fot. 10 - "Huśtawka", Wassily Kandinsky
Kandinsky to rosyjski przedstawiciel abstrakcjonizmu.
Fot. 11 - "Niejednoznaczna struktura nr 92",
Jean Pierre-Yvaral
Yvaral znany ze
wspaniałych czarno-białych oraz z intensywnie kolorowych graficznych
kompozycji, dających mylące postrzeganie głębi.
Fot. 12 – Instalacja "Babel", Cildo Meireles
Instalacja “Babel” symbolizuje
niezrozumienie pomiędzy ludźmi, jak w biblijnej wieży Babel, gdzie języki
zostały pomieszane. Wcześniej motyw ten został wykorzystany na obrazie “Wieża
Babel” przez Pietera Bruegla starszego w 1563 r.
Instalacja składa się
z wielkiej liczby odbiorników radiowych starego typu i nowoczesnych elektronicznych
urządzeń z których każde… jest włączone i nastawione na inną stację. Nie grają głośno, ale łącznie powodują niezrozumiały szum.
Przykładowi powszechnie znani artyści w Tate Modern
 |
| Fot. 13 - "Danie z gruszek", Pablo Picasso |
 |
| Fot. 14 - "Telefon-homar", Salvador Dali |
 |
| Fot. 15 - "Kompozycja C (Nr III) z czerwonym, żółtym i niebieskim", Piet Mondrian |
Polskie akcenty w Tate Modern
Wilhelm Sasnal to
malarz pochodzący z Tarnowa, rocznik '72.
W 2007 roku znalazł się na pierwszym miejscu na liście 100 najważniejszych
młodych artystów świata magazynu sztuki współczesnej “Flash Art” wydawanego w
Mediolanie, a w 2008 roku jego tryptyk “Palące dziewczyny” został wylicytowany w Londynie za oszałamiające 465 tysięcy dolarów.
 |
| Fot. 16 - "Gaddafi 1", Wilhelm Sasnal |
Franciszka Themerson i Stefan Themerson
Małżeństwo Themerson
było parą awangardowych artystów: pisarzy i wydawców. Pani Themerson znana jest
polskim czytelnikom ze zilustrowania pierwszego wydania “Kaczki Dziwaczki” Jana
Brzechwy. Pan
Themerson był filozofem, eseistą i filmowcem.
Wspólnie tworzyli
filmy eksperymentalne, z których jeden krótkometrażowy pod tytułem “Przygoda
Człowieka Poczciwego” z 1937 roku, przedstawiany jest w Tate Modern. Jest to
kino absurdalne, zaskakujące i wywołujące uśmiech.
Przed II wojną
światową para wyemigrowała do Anglii, gdzie kontynuowała działalność artystyczną
z wielkim powodzeniem.
 |
| Fot. 17 i 18 - Niemy film "Żywot Człowieka Poczciwego", Franciszka i Stefan Themerson |
Podsumowanie
Jeśli chodzi o
komfort zwiedzania, to Tate Modern zaskakuje w porównaniu z innymi galeriami. Przede
wszystkim przestrzeń nie jest gęsto zagospodarowana, a surowe wnętrza z białymi
ścianami sprawiają wrażenie pustych i zimnych. Pozwalają jednak na
przedstawienie dzieł w sposób taki, aby żaden inny bodziec nie burzył wrażenia
ich odbioru. Niestety, w niektórych pomieszczeniach zastosowane oświetlenie w zbyt małym stopniu eksponuje
prace (z małymi wyjątkami).
 |
| Fot. 19 - Wnętrza Tate Modern |
Warto odwiedzić tę galerię w celu poznania światowych dzieł. Nawet jeśli nie przepada się za sztuką
nowoczesną i współczesną, to na pewno będzie to nowe, ciekawe, życiowe doświadczenie.
Czas zwiedzania
wynosi od około jednej do półtorej godziny.
Bilety:
Zwiedzanie wystawy głównej jest DARMOWE, jednak obowiązują zapisy przez internet. Dodatkowe wystawy są odpłatne.
Adres: SE1 9TG, Bankside, Londyn
Dodatkowe atrakcje w Tate Modern
Wystawy
czasowe. Do 15 listopada
2020 otwarta jest m. in. wystawa “Andy Warhol”. Jest to nie lada gratka
dla miłośników pop-art. Bilet kosztuje 20 funtów od osoby.
 |
| Fot. 20 - Wejście na wystawę "Andy Warhol" w Tate Modern |
W Tate Modern jest platforma widokowa na panoramę
rozciągającą się po drugiej stronie Tamizy, np. na Katedrę św. Pawła. Niestety, jest nieczynna w czasach COVID-19.
Jak w każdym większym
obiekcie turystycznym w Wielkiej Brytanii, na miejscu funkcjonują sklepiki, które mają w swojej ofercie
oryginalne towary, jak koszulki np. z motywami pop-art, torby, książki tematyczne
czy drobne upominki.
 |
| Fot. 21 - Jedno z wejść do Tate Modern od strony brzegu Tamizy |
---------------------------------------------------------
Główne
źródło informacji:
Źródła
fotografii:
Fot. 1, 3, 4, 5, 6,
7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 - zdjęcia własne