Londyn w ślad za Tytusem, Romkiem i A'Tomkiem

Fot. 1 - Tytus, Romek i A'Tomek w Londynie

Niesamowite przygody komiksowych bohaterów Tytusa, Romka i A’Tomka inspirowały wyobraźnię przynajmniej dwóch pokoleń. Księga V po raz pierwszy wydana w 1970 r., w której bohaterowie podróżowali wannolotem, była wyjątkowa podwójnie, bo za sprawą nie tylko pojazdu, ale i celów podróży. Kraje poza granicami Polski dla większości obywateli komunistycznego kraju były w sferze marzeń. Sztokholm, Londyn czy Afryka wydawały się młodym czytelnikom niedostępne i niesamowite na równi z latającą wanną.

Fot. 2 - "Tytus, Romek i A'Tomek. Księga V" - podróż wannolotem

Dzisiejsza podróż śladami trójki przyjaciół do Londynu jest okazją do przedstawienia ciekawych informacji dotyczących ikon miasta.

1. POŁUDNIK ZERO

Linię południka zerowego wytyczono w 1851 roku bazując na najlepszym w tamtym czasie sposobie jej ustalenia. Wielu turystów robi sobie zdjęcia stojąc okrakiem nad tą linią, co ma świadczyć o jednoczesnym pobycie i na wschodniej, i na zachodniej półkuli Ziemi. Niesamowita sprawa? Ha! Złudne nadzieje. Wraz z rozwojem techniki satelitarnej, dzięki bardziej precyzyjnym przyrządom, od 1984 roku wiadomo, że linia południka zero w rzeczywistości przebiega… około 102 metry na wschód od linii „turystycznej”. Niestety, nie jest w jakikolwiek sposób oznaczona.

Fot. 3 - Tytus, Romek i A'Tomek przy linii południka zerowego

Fot. 4 - Mniej znane, ale darmowe miejsce
oznaczenia "turystycznej" linii południka zero

Fot. 5 - Popularne miejsce fotografowania południka zero
przy obserwatorium astronomicznym w Greenwich

2. J LYONS

J Lyons & Co była siecią popularnych herbaciarni, w których podawano i sprzedawano nie tylko herbaty, ale inne produkty, jak kawy, ciastka czy lody. Pierwszy sklep powstał w 1894 roku przy ulicy Piccadilly w Londynie, a dzięki zamiłowaniu Anglików do tego napoju, kolejne pojawiały się jak grzyby po deszczu w całym kraju. Pod logo J Lyons powstawały także restauracje i hotele. Swego czasu firma była największym handlarzem herbaty na świecie. W 1937 r. zatrudniała aż 42 tysiące osób. Z biegiem czasu zmieniała właścicieli, przejmowała inne firmy, ale też od lat 1960’ była partiami sprzedawana. Dziś można kupić jeszcze herbatę, kawę i ciastka z napisem Lyons, a także lody Lyons Maid od Nestle, ale żadne sklepy ani herbaciarnie już nie istnieją. Witrynę jednego ze sklepów pochodzącą z 1922 roku można zobaczyć w Museum of London, gdzie hologram kelnerki krzątającej się po sali sprawia hipnotyzujące wrażenie przeniesienia się w czasie.

Fot. 6 - Tytus, Romek i A'Tomek przy herbaciarni J Lyons

Fot. 7 - Pierwsza herbaciarnia J Lyons przy ulicy Picadilly w Londynie

Fot. 8 - Witryna jednej z herbaciarni J Lyons
w Museum of London

3. LEWOSTRONNY RUCH ULICZNY

Jazda „pod prąd”, bo po odwrotnej stronie niż w większości krajów na świecie, jest zmorą dla każdego kierowcy po raz pierwszy przybywającego na Wyspy. Innymi krajami, w których jeździ się również po lewej stronie jezdni, są państwa zależne niegdyś od Wielkiej Brytanii lub będące w przeszłości jej koloniami, na przykład w Australii, Nowej Zelandii, na Cyprze, w Indiach, w Kenii, a nawet w Japonii. Wyjątkiem jest tylko Gibraltar. Wyjątki, choć małe, są też w Londynie, jak podjazd do hotelu Savoy, parking przy stacji Victoria czy zajazd autobusowy na Hammersmith.

W innych krajach Europy ruch lewostronny dawniej wcale nie był wyjątkiem. Taki obowiązywał na przykład na ziemiach polskich pod zaborem austriackim.

Fot. 9 - Tytus, Romek i A'Tomek jadący pod prąd

Fot. 10 - Ruch lewostronny

Fot. 11 - Wyjątek ruchu prawostronnego w Londynie

4. CZERWONE PIĘTRUSY

Piętrowe autobusy są wyewoluowanym stadium piętrowych konnych omnibusów, które stosowane były w Londynie jako publiczny transport od 1829 roku. Pojazdy malowane były na rozmaite kolory, najczęściej dla rozróżnienia obsługiwanej trasy. Największy z operatorów - London General Omnibus Company - w 1907 roku pomalował swoje pojazdy na czerwono, by wyróżniać się pośród konkurentów. Wtedy też zaczęto nadawać trasom numery, co pozostało do dziś.

Fot. 12 - Tytus, Romek i A'Tomek w londyńskim, piętrowym autobusie

Fot. 13 - Najnowocześniejszy model londyńskiego piętrusa

Fot. 14 - Omnibus

5. BUCKINGHAM PALACE

Pałac Buckingham powstawał jako ciągle rozbudowywana posiadłość, której pierwszy budynek został wzniesiony w XVII wieku. Architektonicznym rdzeniem obecnego pałacu jest nieruchomość zbudowana dla pierwszego księcia Buckingham w 1703 roku. Główną rezydencją królewską miejsce to stało się za panowania królowej Wiktorii w 1837 roku. Budowla jest na planie czworoboku, a fasada, na której jest słynny „balkon do machania”, została ukończona w 1850 roku.

Fot. 15 - Tytus, Romek i A'Tomek przy Pałacu Buckingham

Fot. 16 - Brama frontowa Pałacu Buckingham

Fot. 17 - Pałac Buckingham w widoku z góry
podczas celebrowania 90 urodzin królowej Elżbiety II w 2016 r.

6. PICCADILLY CIRCUS

Choć główną ozdobą i turystycznym wabikiem Piccadilly Circus są tylko reklamy, to ze względu na wielkość i ciągłe ich oświetlenie tak mocno wpisały się w koloryt miasta, że dziś już nikt nie wyobraża sobie tego miejsca bez charakterystycznych bilbordów najbogatszych firm. Pierwsze elektryczne reklamy pojawiły się na budynku będącym na poniższych zdjęciach po lewej stronie w 1908 r. Później też na London Pavillon (tym po prawej stronie), który na szczęście został z nich uwolniony i dziś można podziwiać jego piękną fasadę. Obecnie przesuwające się reklamy prezentowane są w systemie cyfrowym 4K na wspólnym ekranie o powierzchni 790 m², który jest największym tego typu wyświetlaczem w Europie.

Circus, czyli "cyrk" w nazwie skrzyżowania pochodzi od dawnego jego wyglądu, a mianowicie był na planie pełnego koła. Nie ma tam i nigdy nie było jakiegokolwiek cyrku, w którym Tytus mógłby się zatrudnić.

Fot. 18 - Tytus, Romek i A'Tomek przy Piccadilly Circus

Fot. 19 - Piccadilly Circus w 1956 roku.
Znajdź różnicę w reklamach pomiędzy tym zdjęciem
a powyższym rysunkiem Papcia Chmiela ;-)

Fot. 20 - Piccadilly Circus w 2020 r.

7. MEWS

Londyńskie brukowane uliczki, które w swojej nazwie mają słowo Mews, to dawne zaplecza bogatych domów. Na ulicach tych usytuowane były stajnie oraz mieszkania służby, „przytulone” tyłem do prestiżowych ulic. Zdarza się, że nawet z mapą nie jest łatwo je znaleźć, ponieważ wejścia do nich są celowo mało widoczne, ukryte np. w wąskim przejściu pomiędzy linią budynków. Jako, że zlokalizowane są w drogich dzielnicach, ceny domów byłych stajennych dziś są niebotycznie wysokie. Miejsca te są zadbane i mają specyficzny urok. Naprawdę warto zagubić się na uliczce w którejś z dzielnic wokół Hyde Parku i poczuć specyficzny klimat dawnych czasów. Tam dotychczas ludzie jeżdżą konno.

Fot. 22 - Tytus i A'Tomek na jednej z uliczek Mews

Fot. 23 - Ulica Hyde Park Gardens Mews

8. LOCK & CO. HATTERS

Sklep Lock & Co to nie tylko najstarszy sklep w Londynie, ale i najstarszy kapelusznik na świecie, bo założony w 1676 roku! Tutaj kupował nakrycia głowy m. in. Charlie Chaplin, Winston Churchill i... Romek, jak widać na poniższym rysunku.

Fot. 24 - Tytus, Romek i A'Tomek przy kapeluszniku Lock & Co

Fot. 25 - Kapelusznik Lock & Co

9. HYDE PARK

Park powstał na terenach łowieckich Henryka VIII. W XVIII i XIX wieku był popularną przestrzenią, gdzie spędzano czas i towarzysko, i na samotnych spacerach. To tam można było pokazać się w nowej kreacji i w nowej dorożce. Było to też miejsce pojedynków. Powierzchnia Hyde Parku to 138 hektarów i jest do niego wiele wejść większych i mniejszych, jednak nie istnieje takie, jak na rysunku Papcia Chmiela, czyli z napisem głoszącym nazwę parku.

Fot. 26 - Tytus, Romek i A'Tomek przy Hyde Parku

Fot. 27 - Jedno z mniejszych wejść do Hyde Parku

10. SPEAKERS’ CORNER

Narożnik Mówców jest w północno-wschodnim rogu Hyde Parku. To tam każdy z nas może przedstawić swoje poglądy, jednak nie mogą być one sprzeczne z prawem, np. nawoływać do nienawiści. Jeśli będziecie chcieli posłuchać kontrowersyjnych mów, to najlepiej udać się tam w niedzielę koło południa lub w trakcie organizowanych publicznych pikiet.

Tradycja wygłaszania w tej okolicy swojego zdania ma źródło w prawie wypowiedzenia ostatniego słowa przez skazańca przed powieszeniem. Do XVIII wieku szubienica funkcjonowała w pobliżu dzisiejszego Marble Arch, czyli w niedalekiej odległości od Speakers’ Corner.

Fot. 28 - Tytus, Romek i A'Tomek przy Speakers' Corner

Fot. 29 - Speakers' Corner w 2020 r.

Warto polubić

Nietypowy Londyn na Facebooku (<- kliknij link),

bo jest tam jeszcze więcej ciekawostek!

----------------------------------

Główne źródła informacji:

1. „Everything You Know About London Is Wrong”, Matt Brown, Bastford, London, 2016

2. Artykuł „Roaring Trade: A History Of J Lyons”, http://letslookagain.com/tag/lyons-tea-room/, 2014 (dostęp 15.11.2020)

3. Hasło „Ruch lewostronny”, www.pl.wikipedia.org (dostęp 08.11.2020)

4. Strona internetowa London Transport Museum https://www.ltmuseum.co.uk/collections/stories (dostęp 10.11.2020)

5. Hasło „Buckingham Palace”, www.en.wikipedia.org (dostęp 11.11.2020)

6. Artykuł „11 Secrets Of Picadilly Circus”, Laura Reynolds, https://londonist.com/, 2017 (dostep 15.11.2020)

7. Strona internetowa Royal Parks https://www.royalparks.org.uk/ (dostęp 15.11.2020)

Źródła fotografii:

Fot. 1, 2, 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21, 24, 26, 28 – „Księga V. Tytus, Romek i A’Tomek”, H. J. Chmielewski (Papcio Chmiel), Prószyński Media, Warszawa 2009

Fot. 5, 8, 10, 11, 13, 16, 20, 22, 23, 25, 27, 29 – zdjęcia własne

Fot. 4 - https://www.topdogdays.com/

Fot. 7 - http://letslookagain.com/

Fot. 14 – http://www.gail-thornton.co.uk/public-vehicles/omnibus.php

Fot. 19 - https://www.christopherfowler.co.uk/blog/2017/02/28/losing-londons-old-adverts/