Najstarsze stacje metra na świecie

w dniu

Fot. 1 - Great Portland Street
Jedna z najstarszych stacji metra



PIERWSZY PRZEJAZD POD ZIEMIĄ


W XIX w. populacja Londynu stanowczo wzrastała, jak i również rozrastało się samo miasto. Konieczność zmniejszenia tłoku na ulicach i przyspieszenia przemieszczania się ludzi oraz przewozu towarów wymusiły nowe, pionierskie rozwiązanie. Tak powstało londyńskie metro - najstarsze na świecie.

Pomysłodawcą i promotorem podziemnego transportu był Charles Pearson, polityk i prawnik, który pierwszą ideę przedstawił już w latach 1830’. Nie była jednak łatwa do zrealizowania ze względu na innowacyjność i biurokrację. Swój konkretny pomysł podał w 1846 r., ale zajęło jeszcze długie lata i pochłonęło wiele wysiłku inicjatora, aby przedsięwzięcie mogło być zrealizowane. Niestety, nie doczekał on zakończenia prac, bo zmarł 4 miesiące przed pierwszą podziemną podróżą.

 

Pierwszy publiczny przejazd miał miejsce w sobotę 10 stycznia 1863 r. o godzinie 6 rano ze stacji Farringdon do Paddington. Metropolitan Railway była pierwszą linią i obsługującym ją przedsiębiorstwem. Stąd pochodzi ogólna nazwa metro, która została przejęta do innych języków, jak francuski, rosyjski czy polski, tak jak i sama idea. W Londynie jako nazwa własna używane są określenia Underground (podziemie) oraz Tube (przewód, kanał).

 

Fot. 2 - Pierwsza linia metra Metropolitan


Pierwsze lokomotywy były parowe, a oświetlenie gazowe. Dostępne były bilety w trzech klasach standardu. W zależności od ceny, siedziało się w wagonie krytym lub w formie otwartej skrzynki. W pierwszej klasie skórzane siedzenia wyposażone były w podłokietniki.

 

Fot. 3 - Pierwszy przejazd metrem w 1863 r.

 

Idea spotkała się z różnymi reakcjami społeczeństwa, jak to bywa przy nowatorskich rozwiązaniach. Przeciwnicy obawiali się, że ludzie z ulicy wpadną do tunelu, że pod ziemią pasażerowie uduszą się, a nawet, że … przebije się otwór do piekła. Pomimo tego, ogromna liczba osób chciała zakosztować przygody i 38 000(!) biletów w pierwszy dzień szybko się rozeszło, a na jazdę trzeba było czekać nawet godzinę.


 

NAJSTARSZE STACJE METRA


Aby wybudować tę pierwszą część linii metra zburzono około 900 domów i przemieszczono w inne lokalizacje około 12 tysięcy osób.

Odcinek miał długość 6,43 km. Powstawał głównie jako płytki wykop, przykryty potem od góry. Jedynie około 660 metrowy odcinek został wydrążony, co później było już standardem. Niektóre stacje powstały na powierzchni, a inne pod ziemią.

Nie obyło się bez problemów. W 1860 r. wyrobiska przy Euston zawaliły się znacznie uszkadzając okoliczne budynki, a 2 lata później została przerwana rura kanalizacyjna idąca równolegle do tunelu i zalała go oraz spowodowała uszkodzenia w konstrukcji.


Fot. 4 - Pierwsza linia metra w trakcie budowy w 1861 r.
(okolice King's Cross)

 

Jako że londyńskie metro powstało pierwsze, to najstarsze stacje metra na świecie znajdują się właśnie tam. Były to: Paddington, Edgware Road, Baker Street, Great Portland Street, Euston Square, King’s Cross i Farringdon.

Dziś odcinek ten obsługiwany jest przez linię Circle, oznaczoną ma mapie metra kolorem żółtym oraz przez różową Hammersmith & City Line. Pierwotna Metropolitan (fioletowa) przebiega tylko na części tego odcinka.


Fot. 5 - Fragment aktualnej uproszczonej mapki londyńskiego metra
z zaznaczonymi na żółto pierwszymi stacjami


Niestety, nie na każdej stacji wagony zatrzymują się na jej najstarszej części. Na przykład pierwsza stacja metra King’s Cross już jest nieczynna, a była w innym miejscu niż obecnie funkcjonująca King’s Cross St. Pancras. Również stacja Farringdon nie zawiera już najstarszej części.

W przypadku King’s Cross, Euston i Paddington były one już wcześniej stacjami kolejowymi, a dla metra wybudowano odrębne perony. Niektóre dawne mury są już dziś zakryte, np. ścianą z kafelkami (Euston Square) lub kablami (Edgware Road). 

Również budynki wejściowe są dziś inne.


Fot. 6 - Budynki wejściowe do siedmiu pierwszych stacji metra w Londynie


Najbardziej na uwagę zasługują perony zaprojektowane przez Sir Jona Fowlera i zachowane w pierwotnym wyglądzie, ponieważ mają unikalny urok tamtych czasów. Ich ducha można poczuć na Great Portland Street i na Baker Street. Jeśli ktoś wczuje się w atmosferę tego miejsca, to zacznie się rozglądać za Sherlockiem Holmesem!


Fot. 7 - najstarszy peron na stacji metra Baker Street


Fot. 8 - Stacja metra Baker Street


Fot. 9 - Stacja metra Baker Street


Fot. 10 - Stacja metra Great Portland Street


Fot. 11 - Stacja metra Great Portland Street


Londyńczycy żyjący w czasach wiktoriańskich, czyli wtedy gdy powstawało metro, twierdzili, że było to najciekawsze i najtrudniejsze przedsięwzięcie budowlane od czasów piramid. Czy zgadzacie się z tym?


Warto polubić profil

Nietypowy Londyn na Facebooku (<- kliknij link)

gdzie jest jeszcze więcej ciekawostek! :-)


------------------------------------

Główne źródła informacji:

1.     „Why Do Sheperds Need a Bush?”, David Hilliam, The History Press, Stroud, 2010

2.     Artykuł: „Jan 10, 1863: The London Underground Opens with Gas-Lit, Steam-Powered Trains Between Paddington Farringdon”, https://www.oddsalon.com/ (dostęp 04.01.2021)

3.     Artykuł „First Day on the London Tube”, Richard Cavendish, czasopismo History Today, nr 63 z 01.01.2013

 

Źródła fotografii:

Fot. 1, 7, 8, 9, 10, 11 – zdjęcia własne www.NietypowyLondyn.com

Fot. 2 - domena publiczna

Fot. 3 - https://www.timetoast.com/timelines/a-timeline-of-transport-in-history-ddc56685-0beb-43b8-924b-5a68a544e768

Fot. 4 - z tygodnika Illustrated London News z 2.02.1861, autor Percy William Justyne

Fot. 5 - London Tube Map z naniesionymi modyfikacjami

Fot. 6 - z tygodnika Illustrated London News z 27.12.1862, Nr 1181