Najstarsze stacje metra na świecie

w dniu

Fot. 1 - Great Portland Street
Jedna z najstarszych stacji metra



PIERWSZY PRZEJAZD POD ZIEMIĄ


W XIX w. populacja Londynu stanowczo wzrastała, jak i również rozrastało się samo miasto. Konieczność zmniejszenia tłoku na ulicach i przyspieszenia przemieszczania się ludzi oraz przewozu towarów wymusiły nowe, pionierskie rozwiązanie. Tak powstało Londyńskie metro - najstarsze na świecie.

Pomysłodawcą i promotorem podziemnego transportu był Charles Pearson, polityk i prawnik, który pierwszą ideę przedstawił już w latach 1830’. Nie była jednak łatwa do zrealizowania ze względu na innowacyjność i biurokrację. Swój konkretny pomysł podał w 1846 r., ale jeszcze trwało długie lata i pochłonęło wiele wysiłku inicjatora, aż przedsięwzięcie mogło być zrealizowane. Niestety, nie doczekał on zakończenia prac, bo zmarł 4 miesiące przed pierwszą podziemną podróżą.

 

Pierwszy publiczny przejazd miał miejsce w sobotę 10 stycznia 1863 r. o godzinie 6 rano ze stacji Farringdon do Paddington. Metropolitan Railway była pierwszą linią i obsługującym ją przedsiębiorstwem. Stąd pochodzi ogólna nazwa metro, która została przejęta do innych języków, jak francuski, rosyjski czy polski, tak jak i sama idea. W Londynie jako nazwa własna używane są określenia Underground (podziemie) oraz Tube (przewód, kanał).

 

Fot. 2 - Pierwsza linia metra Metropolitan


Pierwsze lokomotywy były parowe, a oświetlenie gazowe. Dostępne były bilety w trzech klasach standardu. W zależności od ceny, siedziało się w krytym wagonie lub w formie otwartej skrzynki. W pierwszej klasie skórzane siedzenia wyposażone były w podłokietniki.

 

Fot. 3 - Pierwszy przejazd metrem w 1863 r.

 

Idea spotkała się z różnymi reakcjami społeczeństwa, jak to bywa przy nowatorskich rozwiązaniach. Przeciwnicy obawiali się, że ludzie z ulicy wpadną do tunelu, że pod ziemią pasażerowie uduszą się, a nawet, że … przebije się otwór do piekła. Pomimo tego, ogromna liczba osób chciała zakosztować przygody i 38 000(!) biletów w pierwszy dzień szybko się rozeszło, a na jazdę trzeba było czekać nawet godzinę.


 

NAJSTARSZE STACJE METRA


Aby wybudować tę pierwszą część linii metra, zburzono około 900 domów i przemieszczono w inne lokalizacje około 12 tysięcy osób.

Odcinek miał długość 6,43 km. Powstawał głównie jako płytkie wykopy, przykryte potem u góry. Jedynie około 660 metrowy odcinek został wydrążony, co później było już standardem. Niektóre stacje powstały na powierzchni, a inne pod ziemią.

Nie obyło się bez problemów. W 1860 r. wyrobiska przy Euston zawaliły się znacznie uszkadzając okoliczne budynki, a 2 lata później została przerwana rura kanalizacyjna idąca równolegle do tunelu i zalała go oraz spowodowała uszkodzenia w konstrukcji.


Fot. 4 - Pierwsza linia metra w trakcie budowy w 1861 r.
(okolice King's Cross)

 

Jako, że londyńskie metro powstało jako pierwsze, to najstarsze stacje metra na świecie znajdują się właśnie w Londynie. Pierwotnie były to: Paddington, Edgware Road, Baker Street, Great Portland Street, Euston Square, King’s Cross i Farringdon.

Dziś odcinek ten obsługiwany jest przez linię Circle, oznaczoną ma mapie metra kolorem żółtym oraz przez różową Hammersmith & City Line. Pierwotna Metropolitan (fioletowa) przebiega tylko na części tego odcinka.


Fot. 5 - Fragment aktualnej uproszczonej mapki londyńskiego metra
z zaznaczonymi na żółto pierwszymi stacjami


Niestety, nie na każdej stacji wagony zatrzymują się na jej najstarszej części. Na przykład pierwsza stacja metra King’s Cross już jest nieczynna, a była w innym miejscu niż obecnie funkcjonująca King’s Cross St. Pancras. Również stacja Farringdon nie zawiera już najstarszej części.

W przypadku King’s Cross, Euston i Paddington były one już wcześniej stacjami kolejowymi, a dla metra wybudowano odrębne perony. Niektóre dawne mury są już dziś zakryte, np. ścianą z kafelkami (Euston Square) lub kablami (Edgware Road). 

Również budynki wejściowe są dziś inne.


Fot. 6 - Budynki wejściowe do siedmiu pierwszych stacji metra w Londynie


Najbardziej na uwagę zasługują perony zaprojektowane przez Sir Jona Fowlera i zachowane w pierwotnym wyglądzie, ponieważ mają unikalny urok tamtych czasów. Ich ducha można poczuć na Great Portland Street i na Baker Street. Jeśli ktoś wczuje się w atmosferę tego miejsca, to zacznie się rozglądać za Sherlockiem Holmesem!


Fot. 7 - Stacja metra Baker Street


Fot. 8 - Stacja metra Baker Street


Fot. 9 - Stacja metra Baker Street


Fot. 10 - Stacja metra Great Portland Street


Fot. 11 - Stacja metra Great Portland Street


Londyńczycy żyjący w czasach wiktoriańskich, czyli wtedy gdy powstawało metro, twierdzili, że było to najciekawsze i najtrudniejsze przedsięwzięcie budowlane od czasów piramid. Czy zgadzacie się z tym?

 


Warto polubić profil Nietypowy Londyn na Facebooku, gdzie jest jeszcze więcej ciekawostek! :-)


------------------------------------

Główne źródła informacji:

1.     „Why Do Sheperds Need a Bush?”, David Hilliam, The History Press, Stroud, 2010

2.     Artykuł: „Jan 10, 1863: The London Underground Opens with Gas-Lit, Steam-Powered Trains Between Paddington Farringdon”, https://www.oddsalon.com/ (dostęp 04.01.2021)

3.     Artykuł „First Day on the London Tube”, Richard Cavendish, czasopismo History Today, nr 63 z 01.01.2013

 

Źródła fotografii:

Fot. 1, 7, 8, 9, 10, 11 – zdjęcia własne www.NietypowyLondyn.com

Fot. 2 - domena publiczna

Fot. 3 - https://www.timetoast.com/timelines/a-timeline-of-transport-in-history-ddc56685-0beb-43b8-924b-5a68a544e768

Fot. 4 - z tygodnika Illustrated London News z 2.02.1861, autor Percy William Justyne

Fot. 5 - London Tube Map z naniesionymi modyfikacjami

Fot. 6 - z tygodnika Illustrated London News z 27.12.1862, Nr 1181