 |
| Hol wejściowy w British Museum Rzeźba: Lew z Knidos, II w. p. n. e. |
British Museum jest największym muzeum w Wielkiej Brytanii i jednym z największych na świecie. Posiada około 8 milionów eksponatów, z czego tylko 1% jest na stałej ekspozycji! Jednak 4,5 miliona zdjęć i opisów przedmiotów udostępnionych jest on-line.
Zostało otwarte w 1759 roku i było pierwszym publicznym muzeum na świecie. Bazowało na kolekcji 71 tysięcy obiektów Sir Hansa Sloane’a, który za spłacenie jego spadkobierców kwotą 20 tysięcy funtów (dziś byłoby to około 4,5 miliona funtów), pozostawił ją państwu pod warunkiem, będzie ogólnodostępna dla całego narodu. Pieniądze na spłacenie Parlament zebrał przy pomocy… loterii.
 |
| Bilet do British Museum z 1790 r. (źródło: Wikimedia Commons) |
Hans Sloane
Hans Sloane był irlandzkim
lekarzem, przyrodnikiem i kolekcjonerem. Pasję kolekcjonowania rozpoczął na
Jamajce, gdzie był lekarzem gubernatora kolonii. Małżeństwo z dziedziczką
plantacji cukru przyniosło mu ogromne środki finansowe, które pożytkował na
powiększanie zbioru.
Postać Sloane dziś jest krytykowana, ponieważ jego zyski wynikały z
wykorzystywania niewolniczej pracy tubylców.
 |
| Popiersie Hansa Sloane'a British Museum, sala nr 1 |
Pierwotna kolekcja, która systematycznie się rozszerzała, została później podzielona tematycznie na trzy muzea. Książki i pisma przeszły do British Library, a część do Muzeum Historii Naturalnej.
Bogactwo i różnorodność kolekcji British Museum tworzone są przez wyjątkowe i niepowtarzalne eksponaty. Zwiedzanie kształtuje się na opowieść o historii różnych, znacząco innych społeczeństw całego świata. Muzeum poświęcone jest bowiem historii ludzkości, sztuki oraz kultury i jest bogate szczególnie w zbiory archeologiczne i etnograficzne.
Obcowanie z przedmiotami stworzonymi ludzką ręką w tak wielu miejscach (w tym dla nas egzotycznych) przed tysiącami lat jest zaskakującym i fascynującym doznaniem. Obejrzenie na żywo rzeźb i przedmiotów, które wcześniej widziało się jedynie w szkolnych podręcznikach, powoduje, że zwiedzający czuje się bliżej niesamowitej historii człowieka i zauważa, że jego przodkowie byli nie mniej kreatywni niż dzisiejsi artyści (przy czym nie mieli pomagającej w tym wysoko rozwiniętej technologii). Podczas zwiedzania warto zwracać uwagę nawet na małe przedmioty i opisy.
Wbrew nazwie British Museum nie przedstawia głównie brytyjskich skarbów kultury. Nazwa jego dotyczy bowiem Imperium Brytyjskiego, ponieważ rozwój muzeum w wielkiej mierze był wynikiem ekspansji brytyjskiej kolonizacji.
Czy Wielka Brytania uratowała artefakty światowego dziedzictwa czy zagrabiła bezcenne pamiątki innym krajom?
Z jednej strony niektóre z historycznych pamiątek niszczały w miejscu ich powstania i niechybnie byłyby stracone dla potomności, ponieważ były w złym i niezabezpieczonym stanie już w trakcie ich odkrycia przez brytyjskich poszukiwaczy.
 |
| Posągi bogini Sekhmet, Teby, Egipt - pozostawione na miejscu |
 |
| Posągi bogini Sekhmet - przywiezione do Wielkiej Brytanii, znajdujące się w British Museum |
Jednak wiele eksponatów było zdobytych w grabieżczy sposób, zanim zostały przekazane lub sprzedane muzeum. Na przykład Partenon z greckiego Akropolu został wywieziony stamtąd w kawałkach, które były oddzielane za pomocą łomów, pił i materiałów wybuchowych. Zniszczyła się przy tym znaczna jego część. Odpowiedzialny za to był ówczesny brytyjski ambasador w Imperium Osmańskim, Thomas Bruce, hrabia Elgin, który na początku XIX wieku wywiózł je jako prywatne zdobycze. Ostatecznie, po popadnięciu w długi, odsprzedał je muzeum.
Grecja wysunęła roszczenia wobec
tzw. marmurów Elgina już w XIX wieku. Również Egipt wnioskował o zwrot kamienia
z Rosetty. Różne organizacje w innych krajach domagają się oddania dóbr
kulturowych do Nigerii, Etiopii, Chile, Meksyku, Tadżykistanu i Indii.
Ze strony Wielkiej Brytanii nie
ma jednak chęci zwrotu eksponatów ze względu na obawę, iż stworzyłoby to
precedens i muzeum szybko opustoszałoby. W 1963 r. Parlament zabezpieczył bezcenne skarby znajdujące się w kraju "Ustawą o brytyjskich muzeach", która uniemożliwia ich wywóz poza granice. Dotychczas zwrócono jedynie do
Australii tzw. Tasmanian Ashes (prochy ludzkie zawinięte w zwierzęcą skórę, które
służyły Aborygenom za talizmany chroniące przed chorobami).
 |
| Grecki Partenon w British Museum |
 |
| Kamień z Rosetty w British Museum - jedno z najważniejszych archeologicznych odkryć zawiera ten sam tekst w trzech językach: egipskim hieroglificznym (urzędowym), demotycznym (egipskim codziennym) i starożytnym greckim, co pozwoliło na rozwikłanie tajemnicy znaczenia hieroglifów na początku XIX wieku |
Jakie ciekawe obiekty można zobaczyć w British Museum
 |
| Amenhotep III, statua, Egipt, XVI - XIII w. p.n.e., British Museum |
 |
| Trumna z mumią kobiety, Egipt, I w. p.n.e. - I w., British Museum |
 |
| Greckie rzeźby, British Museum |
 |
| Greckie naczynie, V-IV w. p.n.e. Bogactwo greckich naczyń jest imponujące (w tym ze zdobieniami swobodnie traktującymi nagość i intymne relacje) |
 |
| Łyżeczka(!) z wyspy Rodos, ok. 600 r. p.n.e., British Museum |
 |
| Element wejścia do asyryjskiego królewskiego pałacu, VIII w. p.n.e. z terenu obecnego Iraku, powyżej: rysunek - rekonstrukcja |
 |
| Rzeźba afrykańskiej piękności, British Museum |
 |
| Aztecki pektorał (napierśnik) - dwugłowy wąż z turkusów, Meksyk, XV-XVI w. |
 |
| Skarb z Sutton Hoo, Anglia, VII w. - przedmioty z anglosaskiego grobu w formie okrętu odkrytego w 1939 r. na prywatnym terenie (źródło zdjęcia: www.beadinggem.com) |
Sala Oświecenie
Odmienną od działów związanych z poszczególnymi kontynentami jest sala nr 1 o nazwie Enlightenment, czyli Oświecenie. Jest to bardzo długi hol z eksponatami dotyczącymi rozwoju nauki, odkryć geograficznych i podbojów, a także… handlu niewolnikami w okresie od 1680 do 1820 r. Nie zawiera wielu obiektów imponujących rozmiarami, ale w gablotach można znaleźć ogrom ciekawych, niezwykłych eksponatów z długiego okresu rozwoju ludzkości. Na przykład specyficzny kalendarz runiczny czy sfałszowane gliniane tabliczki z pismem klinowym, które były preparowane dla poszukiwaczy skarbów.
 |
| Galeria Oświecenia (sala nr 1) w British Museum |
 |
| "Syrena" z Japonii, XVII-XIX w. - połączone zmumifikowane ciała małpy i ryby |
W jednej z gablot można obejrzeć kolaże Mary Delany urodzonej w roku 1700. Mając dopiero 72(!) lata zaczęła tworzyć obrazki przedstawiające rośliny. Wyglądają jak delikatne akwarele, ale w rzeczywistości są to wyklejanki z cienkiego, kolorowego papieru nakładanego warstwowo. Autorka zdążyła stworzyć około 1000 dokładnych wizerunków roślin, zanim stopniowo tracony wzrok uniemożliwił jej dalszą pracę. XVIII wiek był czasem rozpędu rozwoju botaniki.
 |
| Cztery roślinne mozaiki Mary Delany w British Museum |
Secretum
Od 1865 do 1953 roku muzeum miało specjalny gabinet obscenicznych przedmiotów, tajemniczą galerię o nazwie Secretum, nazywaną też salą pornograficzną. Znajdowało się w niej około 200 obiektów oznaczonych jako „obrzydliwe pomniki ludzkiej rozwiązłości”. Aby zwiedzić tę część należało być dżentelmenem, wykazać się „dojrzałymi latami i zdrowymi obyczajami”. Dziś już nie trzeba spełniać takich warunków, ponieważ obiekty te rozproszone są po całym muzeum. Choć nie wszystkie, bo np. rzymski Satyr obcujący z kozą powstały pomiędzy rokiem 50 p.n.e. a 50 n.e. nie został wystawiony na stałej ekspozycji (ale można zobaczyć go na stronie internetowej: https://www.britishmuseum.org/collection/object/G_1805-0703-280). Po sali Secretum pozostały tylko szafki o nazwie Cupbord 55 i 54, w których trzymanych jest kilka przedmiotów, głównie rysunki.
 |
| Posąg Tary w British Museum, który kiedyś ukryty był w sekretnej sali, powstał w VIII w. na Sri Lance (źródło: Wikimedia Commons) |
The Great Court
Hala wejściowa z
imponującym i charakterystycznym dachem zaprojektowanym przez genialnego
Normana Fostera (autora m.in. Millenium Bridge, owalnego wieżowca The Gherkin
czy stadionu Wembley) została otwarta w 2000 r. Kolor niesamowitego sufitu zmienia się wraz z kolorem nieba.
 |
| The Great Court - hol wejściowy w British Museum |
Ciekawostka
W British Museum kręcono wiele filmów, m. in. „Noc w Muzeum: Tajemnica Grobowca”.
Informacje praktyczne
Zwiedzanie Muzeum Brytyjskiego jest darmowe. Przed wizytą należy sprawdzić na jego stronie internetowej czy jest wymagana rezerwacja.
Organizowane są również
płatne, czasowe wystawy tematyczne. Jednak już sama podstawowa ekspozycja jest tak
wielka, że może wymagać kolejnej wizyty ;-)
Adres: Great Russell Street,
WC1B 3DG Londyn
Strona internetowa British Museum: https://www.britishmuseum.org/
 |
| Zewnętrzna elewacja British Museum podczas remontu w 2020 r. |